Oorlogsgeschriften, 1936-1944
Strijden voor de mens
Een tijdloos pleidooi voor menselijkheid in tijden van verduistering
De meeste mensen kennen Antoine de Saint-Exupéry als de dromerige auteur van De kleine prins. Maar achter de poëzie van de astrale reiziger schuilt een man die met beide benen in de modder – en met zijn cockpit in de vuurlinie – stond. Met de nieuwe bundel 'Strijden voor de mens - Oorlogsgeschriften 1936-1944', zorgvuldig samengesteld en ingeleid door Stefan Waanders, krijgt het Nederlandstalige publiek eindelijk een diepgaand overzicht van Saint-Exupéry’s morele kompas tijdens de donkerste jaren van de 20e eeuw.
Voor Saint-Exupéry was vliegen nooit een louter technische handeling of een sportieve prestatie. Het was een morele opdracht. Waanders laat in zijn inleiding treffend zien hoe de ervaringen bij de toenmalige Aéropostale de basis legden voor Saint-Exupéry’s wereldbeeld. In de eenzaamheid van de cockpit boven de woestijn of de Andes ontdekte hij dat een mens pas echt 'mens' wordt door verantwoordelijkheid te dragen voor anderen.
Deze bundel brengt geschriften samen uit de periode van de Spaanse Burgeroorlog tot aan zijn mysterieuze verdwijning in 1944. De rode draad? De strijd tegen het isolement en het cynisme.
Begrijpt u dan niet dat het geven van zichzelf, gevaar, trouw tot in de dood, oefeningen zijn die er verregaand aan bijdragen het edele in de mens op te richten? Wanneer u naar aanbevelenswaardige voorbeelden zoekt, dan zijn die te vinden bij een piloot die zich geeft voor zijn post, bij de arts die in gevecht met een epidemie zijn leven laat, bij een kameelruiter die in de voorste linie van zijn peloton ontbering en eenzaamheid op zich neemt. Jaarlijks sterven er enkelen. Ook wanneer hun dood nutteloos lijkt, gelooft u werkelijk dat hun dood nergens toe dient?...
...Niets gaat verloren, en zelfs het klooster, weggesloten achter muren, straalt iets uit.
Begrijpt u dan niet dat wij ergens van de juiste weg geraakt zijn? De menselijke mierenhoop is rijker dan voorheen, wij beschikken over meer goederen en meer vrije tijd, en toch ontbreekt ons iets essentieels dat wij niet eens kunnen benoemen. Wij voelen ons minder mens, ergens zijn wij mysterieuze voorrechten kwijtgeraakt.
De selectie van Waanders belicht drie cruciale aspecten van Saint-Exupéry’s denken.
Humanisme boven ideologie: in een tijd waarin Europa verscheurd werd door 'ismen' (fascisme, communisme), weigerde Saint-Exupéry mensen te reduceren tot politieke pionnen. Voor hem ging de menselijkheid altijd vóór de abstracte theorie.
Solidariteit als noodzaak: in fragmenten uit ‘Brief aan een gijzelaar’ zien we hoe hij oproept tot onderlinge verbondenheid. De vijand is niet alleen de bezetter, maar ook de onverschilligheid.
De inzet van het leven: wat deze teksten zo krachtig maakt, is dat de auteur zijn woorden kracht bijzet met zijn daden. Hij schreef niet vanuit een ivoren toren, maar vanuit een verkenningsvliegtuig.
Stefan Waanders verdient lof voor de manier waarop hij deze teksten heeft ontsloten. Zijn inleiding biedt de nodige historische context, waardoor de lezer begrijpt waarom Saint-Exupéry zich destijds zo onbegrepen voelde door zowel de gaullisten als de collaborateurs.
De vertaling vangt de kenmerkende stijl van Saint-Exupéry: lyrisch, dwingend en diep empathisch. Het is een taal die schuurt tegen het spirituele aan, zonder zweverig te worden.
Hoewel de teksten meer dan tachtig jaar oud zijn, voelen ze pijnlijk actueel. In een wereld die opnieuw te maken heeft met polarisatie, technocratisch denken en gewapende conflicten, biedt ‘Strijden voor de mens’ een broodnodig tegenwicht.
Het boek herinnert ons eraan dat menselijkheid geen passieve toestand is, maar een actieve keuze die we elke dag opnieuw moeten maken. Het is een pleidooi voor een 'nieuw humanisme' dat niet gebaseerd is op wat ons verdeelt, maar op de gezamenlijke zorg voor de 'menselijke substantie'.
'Strijden voor de mens' is een essentieel document voor iedereen die geïnteresseerd is in de diversiteit van literatuur, ethiek en geschiedenis. Dankzij Stefan Waanders is het intellectuele testament van een van de belangrijkste schrijvers van de vorige eeuw nu toegankelijk voor een breed Nederlands publiek.
Stefan Waanders (1954) studeerde geschiedenis en godsdienstwijsbegeerte in Groningen. Hij werkte onder meer in de maatschappelijke opvang, als buschauffeur, manager in het bedrijfsleven en directeur van de Stichting Thomas More. Zijn publicaties en lezingen gaan o.a. over Romano Guardini, Dostojewski, Antoine de Saint-Exupéry, Edith Stein, de monniken van Tibhirine (van de film Des hommes et des dieux), bergklimmen, Robert Schuman, Vacláv Havel en Jan Patočka zijn verkenningen op weg naar Europa.
Strijden voor de mens koopt u bij (de webwinkel van) uw lokale boekhandel of bij:
Boekgegevens
Titel: Strijden voor de mens
Auteur: Antoine de Saint-Exupéry
Geselecteerd, vertaald en ingeleid door: Stefan Waanders
Genre: filosofie, literaire essays
Uitgave: paperback, 144 pagina's
Uitgever: Uitgeverij Nobelman, oktober 2025
ISBN: 9789083503097
NUR: 323
Met dank aan uitgeverij Nobelman voor het toezenden van een recensie-exemplaar.
(bron info: Uitgeverij Nobelman)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Laat gerust een reactie achter. Dat waardeer ik. Ik zal zo snel mogelijk op de vraag of opmerking reageren. Bij voorbaat mijn dank.