De roof van muzikaal erfgoed door de nazi's
Gestolen muziek
Een aangrijpende symfonie van geschiedenis en onrecht
Anders Rydell levert met 'Gestolen muziek' een essentiële en diep ontroerende bijdrage aan de geschiedschrijving over de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust. Dit boek is geen eenvoudige opsomming van feiten; het is een meesterlijke verweving van biografieën, cultuurgeschiedenis en de gruwelijke systematiek van de nazi-roof. Het richt de schijnwerpers op een vaak vergeten aspect van de culturele plundering: de systematische roof, vernietiging en toe-eigening van muzikaal erfgoed van de Joodse gemeenschap.
Rydell begint zijn verhaal bij het bruisende muziekleven van het interbellum, waarin Joodse musici als Wanda Landowska, Shony Braun en Arthur Rubinstein tot de Europese top behoorden. Deze inleiding schetst een levendig en cruciaal contrast met de duisternis die zou volgen, waardoor de impact van de nazi-vervolging des te voelbaarder wordt.
De kern van het boek ligt in de minutieuze en aangrijpende beschrijving van de "jacht op Europa’s muzikale erfgoed." Rydell toont aan dat de roof verder ging dan materiële winst; het doel was het compleet uitwissen van de Joodse invloed op de Europese muziek en daarmee een poging om hen van hun cultuur, taal en identiteit te beroven. Van kostbare manuscripten van Beethoven en Bach die werden ontvreemd tot de verbranding van unieke instrumenten – de plundering was een aanval op de ziel van de Joodse gemeenschap.
Hoewel dat toen nog niet iedereen duidelijk was, was de capitulatie van Parijs het begin van een culturele verandering. Meer dan een eeuw lang was Parijs de vanzelfsprekende hoofdstad van kunstenaars, musici en schrijvers geweest. De stad waar iedere kunstenaar met enig zelfrespect ooit in zijn leven naartoe wilde om hem te bezoeken, er te studeren of er te wonen. De oorlog zou dit centrum onherroepelijk verstoren.
De kracht van Rydells aanpak ligt in de combinatie van deskundige historische analyse en een diepmenselijke focus. Door een aantal vooraanstaande Joodse musici te volgen – van hun hoogtijdagen tot hun vlucht en de verschrikkingen van de Holocaust – geeft hij de geschiedenis een gezicht. De gruwel van de plunderingen en vervolgingen wordt tastbaar door de persoonlijke drama's van de getroffenen, waardoor dit boek ver boven een droog historisch verslag uitstijgt.
Wat 'Gestolen muziek' echter tot een bijzonder inspirerend werk maakt, is de aandacht voor muziek als daad van verzet. Zelfs onder de meest gruwelijke omstandigheden bleef muziek een bijzonder krachtige vorm van culturele verbinding en van protest. Het is een verhaal over de pogingen van de nazi's om hun slachtoffers het zwijgen op te leggen, maar meer nog over de onoverwinnelijke geest die zich manifesteerde in de tonen die bleven klinken.
'Gestolen muziek' is een diepgaand, schokkend en tegelijk hoopvol boek. Anders Rydell heeft een monument opgericht voor de geplunderde en vernietigde cultuur, maar ook voor de musici wiens nalatenschap en verzet de tand des tijds hebben doorstaan. Het is een must-read voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van de Holocaust, cultuurbehoud, of simpelweg de universele, onbedwingbare kracht van muziek.
De auteur
Anders Rydell (1982) is een Zweedse journalist en hoofdredacteur van het kunsttijdschrift Konstnären. Hij is de auteur van De plunderaars en De grote boekenroof, die beide in vele talen werden vertaald.
Gestolen muziek koopt u bij (de webwinkel van) uw lokale boekhandel of bij:
Boekgegevens
Titel: Gestolen muziek
Auteur: Anders Rydell
Genre: Geschiedenis
Uitgave: paperback, 320 pagina’s
Uitgever: Uitgeverij Atlas Contact, september 2025
ISBN: 9789045051949
ISBN: 9789045051956 (eBook)
NUR: 680
Originele titel: Stulen musik
Vertaald door: Geri de Boer
Met dank aan Uitgeverij Atlas Contact voor het toezenden van een recensie-exemplaar.
(bron info: Uitgeverij Atlas Contact)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Laat gerust een reactie achter. Dat waardeer ik. Ik zal zo snel mogelijk op de vraag of opmerking reageren. Bij voorbaat mijn dank.